Trzustka – budowa, choroby
Trzustka (łac.pancreas) – gruczoł położony w górnej części jamy brzusznej, czyli nadbrzuszu, w przestrzeni zaotrzewnowej. Składa się z części wewnątrzwydzielniczej (hormonalnej, odpowiedzialnej za wytwarzanie m.in. insuliny i glukagonu) i zewnątrzwydzielniczej (trawiennej, produkującej sok trzustkowy). Jej przeciętna masa wynosi 70-100 g.
Budowa anatomiczna
Trzustka (łac. Pancreas)
Składa się z głowy, objętej pętlą dwunastnicy, trzonu i ogona odchodzącego w sąsiedztwo śledziony i lewej nerki. Drogi wyprowadzające sok trzustkowy, będący produktem zewnątrzwydzielniczej części trzustki, uchodzą jako przewód trzustkowy główny (przewód Wirsunga) na brodawce dwunastniczej większej (brodawka Vatera), najczęściej łącząc się tam z drogami żółciowymi (przewód żółciowy wspólny). Możliwe jest istnienie przewodu trzustkowego dodatkowego (przewód Santoriniego), który albo uchodzi do dwunastnicy na brodawce dwunastniczej mniejszej lub łączy się z przewodem Wirsunga.Unaczynienie
Do trzustki dochodzą naczynia:
- tętnica śledzionowa (od pnia trzewnego),
- tętnica trzustkowo-dwunastnicza górna (od żołądkowo-dwunastniczej),
- tętnica trzustkowo-dwunastnicza dolna (od tętnicy krezkowej górnej).
Unerwienie
Unerwienie przywspółczulne pochodzi od nerwu błędnego natomiast współczulne ze splotu współczulnego.
Budowa histologiczna
Komórki wchodzące w skład części wewnątrzwydzielniczej trzustki (części produkującej hormony) są zgromadzone w skupiskach nazywanych wyspami trzustkowymi lub wyspami Langerhansa. Liczbę wysp ocenia się na 1-3 milionów, a stanowią one zaledwie około 2% całkowitej masy tego narządu.
Komórki wchodzące w skład wysp trzustkowych:
- komórki B (β) – produkują insulinę,
- komórki A (α) – produkują glukagon,
- inne typy komórek produkujące m.in. somatostatynę.
Enzymy trawienne wydzielane przez trzustkę to:
- amylaza trzustkowa,
- trypsynogen – enzym aktywuje się pod wpływem enzymu enterokinazy i wysokiego pH w dwunastnicy do trypsyny,
- chymotrypsynogen – enzym aktywuje się pod wpływem enzymu enterokinazy i wysokiego pH w dwunastnicy do chymotrypsyny,
- elastaza,
- lipaza,
- nukleaza.
Funkcje
Trzustka spełnia dwie zasadnicze funkcje:
- czynność zewnątrzwydzielnicza (sok trzustkowy wydzielany do dwunastnicy zawierający przede wszystkim enzymy trawienne),
- czynność wewnątrzwydzielnicza (hormony z których najważniejsze to insulina i glukagon).
Choroby
Najczęstsze schorzenia trzustki:
- ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- rak trzustki (część zewnątrzwydzielnicza) i hormonalnie czynne nowotwory części wewnątrzwydzielniczej (wyspiaki),
- torbiel trzustki,
- kamica przewodów trzustkowych.
Chorób o znaczeniu ogólnoustrojowym takich jak cukrzyca i mukowiscydoza nie zalicza się do chorób tego narządu.
Chorobami trzustki zajmuje się gastroenterologia.
Skomentuj →
